Instrumenty transponujące

Instrumenty transponujące to instrumenty brzmiące inaczej, niż wynika z zapisanej melodii. Kontrabas brzmi o oktawę niżej, klarnet B brzmi o sekundę niżej, trąbka Es brzmi o tercję małą wyżej.

Flety są z reguły instrumentami transponującymi. Należy się tutaj jednak małe wyjaśnienie: flety C brzmią o oktawę wyżej. Dla większości słuchaczy ale też dla wykonawców jest to przezroczyste bo melodia zapisana w tonacji C brzmi w tej samej tonacji.

Inaczej natomiast wygląda sprawa dla fletów F. Wysokość dźwięku zapisanego na pięciolinii jest inna niż wysokość dźwięku wydobytego z instrumentu:

ZAPIS   |   BRZMIENIE
--------+-------------
    C   |   F
    D   |   G
    E   |   A
    F   |   B
    G   |   C
    A   |   D
    H   |   E
    C   |   F

Jako przykład może posłużyć opracowanie kolędy “Lulajże Jezuniu”. Drugi głos został napisany dla fletu altowego. Aby ułatwić odczytanie melodii tego głosu został on zapisany dwa razy: pierwszy raz zgodnie z rzeczywistym brzmieniem, czyli tak jak to słyszymy (jakby flet nie transponował); drugi raz w tonacji G-dur tak aby grający grał nie przejmując się transpozycją instrumentu. Transpozycja została już uwzględniona w zapisie – ponieważ flet brzmi kwartę wyżej to “wyrównujemy” to transponując jego partię o kwartę w dół czyli do tonacji G-dur.